نمایشنامه‌ی «سالار مگس‌ها» نوشته‌ی نایجل ویلیامز، بازآفرینی خلاقانه‌ای از رمان جاودانه‌ی ویلیام گلدینگ است؛ اثری که با حفظ روح فلسفی و روان‌شناختی متن اصلی، جهان کودکیِ گم‌شده در تاریکی غرایز انسانی را به صحنه‌ی تئاتر می‌کشاند. ویلیامز در این اقتباس، نه صرفاً داستانی آشنا را بازمی‌گوید، بلکه بحران انسان مدرن را از خلال گفت‌وگو، سکوت و کنش‌های جمعی به نمایش می‌گذارد؛ بحرانی میان عقل و غریزه، میان آرمان نظم و وسوسه‌ی هرج‌ومرج.

در ساختار نمایشی این اثر، گفت‌وگوها به جای روایت، نقش موتور محرک معنا را دارند. نویسنده، خشونت و ازهم‌گسیختگی اجتماعی را نه در قالب تصویر ادبی، بلکه در برخورد صحنه‌ای بدن‌ها، فریادها و تصمیم‌های کودکان بازتاب می‌دهد. آنچه در رمان، استعاره‌ای از سقوط انسان است، در نمایشنامه، به تجربه‌ای زنده بدل می‌شود؛ تجربه‌ای که تماشاگر را در برابر پرسشی بنیادین قرار می‌دهد: اگر از نظم اجتماعی جدا شویم، انسانیت ما تا کجا دوام می‌آورد؟

داستان از سقوط یک هواپیما و به‌جا‌ماندن گروهی از پسران نوجوان بر جزیره‌ای متروک آغاز می‌شود. آنان در آغاز، با امید و عقلانیت، تلاش می‌کنند جهانی کوچک و منظم بنا کنند. رالف نماد آگاهی و مسئولیت است، در حالی که جک، رهبر گروه شکارچیان، تجسم میل به سلطه و خشونت است. تضاد میان این دو، هسته‌ی تراژیک نمایش را شکل می‌دهد. ترس از موجودی خیالی در جزیره، رفته‌رفته به هیولایی واقعی بدل می‌شود؛ هیولایی که در درون هر یک از آنان نهفته است. با گسترش وحشت و فروریختن قانون، مرز میان کودک و قاتل محو می‌شود و نمایش، سقوط تمدن را در چهره‌ی کودکی بی‌پناه تصویر می‌کند.

ویلیامز با دقتی نمایشی، صحنه‌هایی خلق کرده که مخاطب را میان حیرت و هراس معلق نگه می‌دارند. جلسه‌ی نخست رأی‌گیری، نمونه‌ای از تقابل دموکراسی و میل به دیکتاتوری است؛ جایی که نظم، در برابر جذابیت قدرت رنگ می‌بازد. در اوج نمایش، مراسم رقص و قتل سایمون، همان لحظه‌ی فروپاشی کامل اخلاق است؛ جایی که موسیقی، حرکت و فریاد، در هم می‌تند و به آیینی از جنون بدل می‌شود.

در پس این صحنه‌های پرتنش، تفسیری عمیق از ماهیت انسان نهفته است. ویلیامز نشان می‌دهد که تمدن، لایه‌ای نازک بر چهره‌ی حیوانی بشر است؛ کافی است نظم فروبریزد تا سایه‌ی تاریکی، روشن‌ترین ذهن‌ها را ببلعد.

در بخش پایانی، ورود نیروهای نجات به جزیره، نه رهایی بلکه آینه‌ای از شکست است. کودکانی که روزی با امید ساختن جهانی تازه پا به جزیره گذاشتند، اکنون در چشمان خود ویرانی می‌بینند. جزیره، استعاره‌ای از جهان انسان‌هاست؛ جهانی که همواره میان عقل و غریزه، میان قانون و آشوب در نوسان است.

نایجل ویلیامز، نویسنده و نمایشنامه‌نویس انگلیسی، در دهه‌ی ۱۹۸۰ با آثاری شناخته شد که مرز میان واقعیت و تمثیل را درنوردیدند. اقتباس او از Lord of the Flies در سال ۱۹۹۵، از درخشان‌ترین نمونه‌های بازآفرینی تئاتری ادبیات کلاسیک قرن بیستم است. نثر نمایشی او، در عین سادگی، واجد ریتمی درونی است که با روح اثر گلدینگ هم‌نوا می‌شود.

ترجمه‌ی فارسی اثر به قلم لیلا حسین‌رشیدی، با دقتی زبانی و وفاداری معنایی چشمگیر انجام شده است. او توانسته تنش میان زبان روزمره و گفت‌وگوی فلسفی را در فارسی بازآفرینی کند، بی‌آن‌که از شفافیت یا ریتم نمایشی کاسته شود.

«سالار مگس‌ها» نمایشنامه‌ای است برای خوانندگانی که می‌خواهند حقیقت تاریک انسان را بر صحنه ببینند؛ برای دانشجویان تئاتر و ادبیات نمایشی که می‌خواهند دریابند چگونه یک رمان می‌تواند در کالبد گفت‌وگو جان بگیرد. اثری که نه تنها از سقوط انسان سخن می‌گوید، بلکه یادآور می‌شود که نجات، همیشه دیر می‌رسد.

شما می‌توانید نسخه الکترونیکی این کتاب را از طریق پلتفرم طاقچه مطالعه کنید.